Maandag 25 september vertoont de VPRO de korte documentaire Vluchtval van regisseur Laura Stek en producent Prospektor over dichteres Jana Beranová en freerunner Abdallah Marega. De documentaire was eerder dit jaar te zien op het International Film Festival Rotterdam.
Wat gebeurt er als je alles abrupt moet achterlaten? Als je in een vrije val belandt waarin je volledig op jezelf bent aangewezen? Dichteres Jana Beranová (1932) en freerunner Abdallah Marega (1992) weten hoe dat voelt en proberen er grip op te krijgen: de een via het woord, de ander via beweging. Vluchtval is een korte documentaire over ontworteling en wat er gebeurt met hoofd en lijf op het moment dat de grond onder je voeten wegvalt.
De juiste woorden
De oorlog in Oekraïne bracht Jana Beranová weer terug naar 1948, het jaar dat ze samen met haar ouders het communistische Tsjechoslowakije ontvluchtte. Terwijl Jana in Rotterdam een nieuw thuis bouwde met woorden, kon haar moeder niet aarden in Nederland. Gedreven door een alles verzengende heimwee sprong ze op een dag van zes hoog naar beneden. ‘Dat is de grootste tragiek in mijn leven. Veel van mijn gedichten gaan over haar.’ Jana is haar hele leven op zoek geweest naar woorden die het gevoel van ontheemding kunnen beschrijven. Soms vond ze de juiste.
Vluchttechiek
Freerunner Abdallah groeide op in Parijs in een Malinees gezin. Toen hij vijf jaar oud was, besloten zijn ouders hem tegen zijn zin naar familie in Mali te sturen. Op zijn elfde kwam hij terug naar Frankrijk maar hij kon daar niet meer aarden. Parkour gaf hem weer controle op zijn omgeving. ‘Parkour is een vluchttechniek uit de Eerste Wereldoorlog: jezelf uit een benarde situatie redden, met alleen je lichaam als instrument.’
Poëzie en parkour
Vluchtval vervlecht de levensverhalen van twintiger Abdallah en negentiger Jana door middel van poëzie en parkour. De film laat zien wat de uiterste consequentie van ontworteling kan zijn, maar ook hoe je zelf de regie kunt nemen en door vallen en opstaan weer met beide benen op de grond kunt landen.
2Doc: Vluchtval, uitzending op NPO2 op 25 september 2023, 23.20 uur
