(door Liliane Waanders)
Eigenlijk werken ze altijd eendrachtig samen – dat betekent niet dat ze het over elk woord altijd direct eens zijn – maar voor de gelegenheid lieten Robbert-Jan Henkes en Erik Bindervoet zich verleiden tot een gevecht.
Met de best denkbare vertaling van het gedicht ‘The country anywhere race on races’ van Lionel Fogarty als inzet, slamden de vertalers er tijdens de slotavond van Poetry International 2015 op los.
De taal van Aboriginal dichter Lionel Fogarty is koren op de molen van Henkes en Bindervoet. Zij zijn wel wat gewend – per slot van rekening vertaalden ze ook Finnigans Wake van James Joyce – maar de poëzie van Fogarty vertalen was toch niet bepaald ‘appeltje-eitje’. Dat bleek uit wat vooraf ging aan dat vertalen, ervaringen die Robbert-Jan Henkes en Erik Bindervoet vastlegden onder de titel Preliminaria.
Net als in Preliminaria vlogen tijdens de vertalersslam de woorden vrolijk heen en weer. Maar ondertussen kwamen de problemen waar vertalers mee maken kunnen krijgen aan bod.
Het ging over punten, komma’s en een apostrof. Over het strikt vasthouden aan het origineel versus het binnen de grenzen van een strofe schuiven met de poëtische middelen die de dichter gebruikte. Het ging over de betekenis van woorden. Over het taaleigene van een dichter. Over het idioom van een vertaler.
Ze stonden lijnrecht tegenover elkaar, en verdedigden hun keuzes met verve, terwijl ze toch zonder al te veel onderhandelen bereid waren oplossingen van de ander te accepteren. Waarschijnlijk omdat ze in hun afzonderlijke vertalingen met voorbedachten rade allerlei dilemma’s stopten.
Het gedicht van Lionel Fogarty leende zich uitstekend voor dit treffen tussen deze twee talers.
The country anywhere race on races
Racist are not children’s
Racist are not Mothers
Racist are not Fathers
Give unity peace a chance
Racism is a sick disease
As a place for Non humanity
Racism as no race in Australians
For the first race is the only race
Racist are instil by cheaper cap chaps
And those that joke on slip
Mouth are drops of sin bad food bad bodies of all ages
Racism owned up changes the pace off no space
As the ship code to learn.
The ray of the sun shines for all under on solar
The earth equally birth human
Yet the world’s laws class those poor minds backwards,
When a racist sit with a first Australian proud
Of one race made a lace to lust we all comes from women’s
29 may 2013 Merton Vic time in the morning
by Lionel Fogarty
Voordat hij rekening moest houden met Erik Bindervoet, was dit de versie van Robbert-Jan Henkes:
Het land overal rassen race
Racist zijn geen kind
Racist zijn geen Moeder
Racist zijn geen Vader
Geef eenheid vrede een kans
Racisme is een misselijke ziekte
Waar de On-mensheid leeft
Racisme niet als ras in Australiërs
Want het eerste ras is het enige ras
Racisten worden ingeprend door goedkope pet piepeltjes
En de genen die de verspreker uitlachen zijn druppels zonde
slecht eten slechte lichamen van elke leeftijd
Racisme biechtte veranderingen op de snelheid van geen ruimte
Als het schip de code te leren
De straal van de zon schijnt voor iedereen onder zons.
Even zeer de aarde als van geboorte de mens
Maar de wetten van de wereld classificeren die arme geesten als achterlijk
Wanneer een racist met een eerste Australiër zit trots
Van één ras tot ris voor lust komen we allemaal van vrouwen
29 mei 2013 Merton, Victoria, tijd in de ochtend
door Lionel Fogarty
Erik Bindervoet maakte er op eigen kracht dit van:
Hele land razen rassen door
Kinders zijn niet racisties
Moeders zijn niet racisties
Vaders zijn niet racisties
Waag een vereende vredeskans
Racisme is een ziekelijke kwaal
Als een oord voor non-menselijkheid
Racisme als geen soort in Australië
Want de eerst soort is het enige soort
Rasistiese worden ingegoten door patjepeeërs met plattere petjes
En diegene wie lachen met sliptong zijn zondegreintjes niet best
eten niet beste basten van alle tijden
Toegegeven racisme verandert het ruimen van geen ruimte
Zoals de te leren schipscode
De zonnestraal schijnt voor allen onder de insolairen
De aarde geboort mensen gelijk
Maar swerelds wetten rangschikken die armen van geest achterwaarts
Als een racist bij een eerste Australiërs zit trots
Op één ras op last van lust komt ons allemaal van vrouwmensen.
29 mei 2013 Merton, Victijd in de ochtend
door Lionel Fogarty
De definitieve versie zal ergens in het midden liggen. Met dank aan Lionel Fogarty die zo bij de hand was dat hij geraadpleegd kon worden. Met dank aan het publiek dat ook oplossingen aandroeg.
