(door Leo Hogenboom)
‘De sleutel van de hemel ligt onder de voeten van de moeder.’ Zin uit de Koran waar ik herhaaldelijk aan moest denken bij het lezen van Peter Goedharts nieuwste boek. Zwitsers dagboek.
Een zoektocht naar het hoe en waar van de eerste liefde, die tussen de moeder en het kind, waarvan Oscar Wilde ooit zei dat het, naast de liefde van de man voor de leugen, de enige liefde was die werkelijk bestaat. Het boek van Peter Goedhart zit vol met alle mogelijke liefdes, die voor de taal, het vertellen, die voor het geheugen, voor landschappen, de jeugd, het reizen, de bergen, de zee, vriendschap, voor engelen, voor spontane ontmoetingen, schoonheid, het vermogen verliefd te worden op een eerste glimp van iemand en voor het onvermoeibaar op zoek zijn naar de oorsprong van het vermogen ons te hechten.
Het verhaal begint in het midden van de Tweede Wereldoorlog met de verbanning van de dan amper drie-, vierjarige hoofdpersoon naar een sanatorium, afgesneden van ouders en een ouder broertje dat tijdens zijn verblijf zou overlijden en het vervolgt met zijn terugkeer, samenvallend met de bevrijding en een kort daarop alweer gedwongen vertrek naar Zwitserland. In Zwitserland is er naast een herstellingsoord ook sprake van een gezin waarin de verteller/hoofdpersoon liefdevol wordt opgenomen.
De kennismaking met dat gezin hernieuwt hij op zijn zeventiende om daarna op te lossen in de tijd en het duurt een volwassen mensenleven voor hij in 2017, dus als inmiddels zevenenzeventigjarige, op zoek gaat naar wat er nog rest aan sporen van wat ooit het begin was van dat geheimzinnige samenvallen met de ander en anderen. In het boek reis je mee met de schrijver, je correspondeert met terughoudende ambtenaren, je zoekt op internet en brengt uiteindelijk een aantal dagen door op de plek waar ooit het huis stond waar ooit alles begon en blijkt er van die plek niets anders te resten dan een stenen drinkbak waar sinds mensenheugenis vermoeide reizigers zich kwamen laven.
De grote vraag is of we alleen zijn op onze tocht of ondernemen we het met een reisgenoot, een engelbewaarder, een stille vennoot, of verbeelden we dit ons. De zoektocht naar de pleegouders is ook een zoeken naar de ouders, een zoeken naar een eerste liefde voor de dochter des huizes is ook een zoektocht naar de grote liefde. De hoofdfiguur roept een vertedering en herkenning op bij de talloze karakters en bijfiguren die hij op zijn zoektocht in het boek tegenkomt. Gidsen, serveersters, de Madeleine aan wie het boek is opgedragen, haar gezin en niet in de laatste plaats bij de lezers.
Zwitsers dagboek is een winters leesboek. Een liefdesgeschiedenis, reisverhaal, detective, sprookje, oorlogsverhaal, egodocument en een verhaal van verlangen en uiteindelijk ook weer een verhaal van de zee.
Peter Goedhart, Zwitsers dagboek, Woord in Blik, 2021, ISBN 9789491389283, € 18,00
